Doğalgaz üzerinden güç gösterisi

Kıbrıs’ı çevreleyen Akdeniz’de doğalgaz üzerinden sergilenen güç gösterisinde yeni bir aşamaya ulaştık. Güney Kıbrıs ve Yunanistan, Münhasır Ekonomik Bölge (MEB) sınırlarını belirlemek için adım atarken, Türkiye de bölgede sondaj faaliyetlerini başlatamaya hazırlanıyor.

Kıbrıs açıklarında bulunması muhtemel doğalgaz potansiyeli147 milyar m3 olarak ortaya konmuştu ki bununla Kıbrıs’ınyüzyıllık enerji açığını karşılanabiliyor. Ancak, İsrail'in Tamar ve Leviathan bölgelerinde bulunan toplamda 950 milyar m3 doğalgaz ve yine Mısır’ın Zohr yatağındaki keşif, Doğu Akdeniz’i enerji piyasasında önemli bir konuma getiriyor. Rum hükümeti de İsrail ve Mısır’la ikili anlaşmalar yaparak,bu doğalgazın Avrupa pazarına ulaşması için tek alternatif olma çabasını sürdürüyor.

Aslında, Kıbrıs açısından işin ticari kısmından ziyade, siyasi kısmı daha çok önem kazanıyor. Kıbrıs sorununun doğalgaz üzerinden yönlendirildiğini açıkça görebiliyoruz. Bu güç oyunları üzerine kurgulanmış politika, önümüzdeki aylarda yeniden başlaması muhtemel olan Kıbrıs müzakerelerindetarafların masadaki pozisyonlarını da belirleyecek.

Hatırlanacağı üzere, SAIPEM 12000’nin, 6. parseldeki Calypso yatağında 1 Mart 2018 tarihine kadar sondaj yapacağıduyurulmuştu. Bunun ardından, Barbaraos Hayrettin Paşa sismik gemisinin denize açıldığı ilan edildi. Türkiye’nin bünyesine kattığı yeni sondaj gemisi Deepsea Metro-2’nin ise gerekli ön hazırlıklar tamamlandıktan sonra, Akdeniz’de kazı çalışmalarına başlaması bekleniyor. Kısacası, sular yeniden ısınıyor.

Güney Kıbrıs-Yunanistan MEB çalışmaları ortamı gerdi

Güney Kıbrıs’ın Yunanistan hükümetiyle MEB belirlenmesi çalışmaları ortamı yeniden gerdi. Rum hükümeti ile Yunanistan, MEB sınırlarını belirlenmesi gerektiğini, bunun Doğu Akdeniz’deki enerji planlamaları açısından çok önemli olduğu görüşünü ortaya koyuyor. Ancak bu çalışmadanhemen sonuç alınmayacak çünkü Türkiye’nin, Meis Adası’nın Yunan MEB’ine dahil edilmesini kabul etmeyeceği biliniyor.

Türkiye MEB ilanına gitmedi

MEB’in azami uzunluğu, karasularının ölçülmeye başlandığı esas hatlardan itibaren 200 deniz mili olarak kabul ediliyor. MEB, deniz yatakları üzerindeki su kütlesine ilişkin münhasır haklar tanıyor.

Doğu Akdeniz’de, karşılıklı kıyıların uzunluğu 400 deniz milinden kısa ve bu nedenle bölgedeki devletlerin MEB sınırlarının belirlenmesi için karşılıklı anlaşma yapması gerekiyor. Türkiye, bu noktada Doğu Akdeniz’de MEB ilanı yoluna gitmedi. 

Türkiye ile Güney Kıbrıs’ın MEB alanlarının çakıştığı bölgeler var. Türkiye’nin MEB ilanına gitmemesine neden olarak, dönem dönem Kıbrıs’ta devam eden müzakere sürecigösterildi. Ancak, Rum hükümeti Mısır, İsrail ve Lübnan, ile ikili anlaşmalarla MEB ilanı yoluna gitti.

Doğalgazın müzakere konusu olması

BM Genel Sekteri Antonio Guterres son yayınladığı Kıbrıs raporunda “Kıbrıs’ın Münhasır Ekonomik Bölgesi (MEB) içerisindeki hidrokarbon araştırması konusu, ilgili taraflar arasında gerginliğe yol açacak bir konu olarak durmaktadır”diyor.

Rum tarafı, Kıbrıs müzakerelerine doğalgaz konusu başlığının eklenmesine sıcak bakmıyor. Böylesine önemli bir değerin bir kenara konularak müzakere edilmemesi, iki tarafa da krizden başka bir şey kazandırmıyor. Son olarak Cumhurbaşkanlığı Sözcüsü Barış Burcu, Kıbrıs Türk tarafının özel bir komite kurularak meselenin teknik olarak ele alınmasını talep ettiğini ancak Rum lider Anastasiadis’in buna yanaşmadığını açıkladı. 

Doğal gazın siyasi koz olarak kullanılmasının, taraflara hep o sözü edilen faydalar yerine, tam tersine krizlerden oluşan zararlar getirdiğini gözlemliyoruz. Bu noktada BM, yeni bir süreçte doğalgazın müzakere konusu olarak eklenmesinde ısrarcı olabilir mi?  Belki olabilir. Bunu da Kıbrıslı Türk ve Kıbrıslı Rum liderlerin daha önce doğal kaynakların, yeniden birleşmiş bir Kıbrıs’ta gelecekteki federal hükümetin yetkisi içerisinde olacağı yönündeki karalarına atıfta bulanarak yapabilir.